Podstawowe informacje

Semianarium odbywa się:

- w Instytutcie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ, ulica Gołebia 9 (wejście również od ulicy św. Anny 6), w sali 315 (II piętro);

UWAGA: 17 stycznia i 28 lutego 2023 r. seminaria odbywają się w Domu Utopii - Międzynarodowe Centrum Empatii, os. Szkolne 26a, Kraków

- zazwyczaj w trzeci wtorek miesiąca (dokładnych harmonogram, tytuły i streszczenie seminariów, lista zaproszonych gości znajdują się poniżej);

- w godzinach 18.00-20.00.

Nagrania seminariów znajdują się na profilu Vimeo "Fonoteki Etnograficznej": https://vimeo.com/user183228973

Strona seminariów na Facebook'u: https://fb.me/e/36nFGAV4t

Link do udziału on-line: https://tiny.pl/w42kf

Webinarium, czyli seminarium online

Seminarium prowadzone jest w sposób mieszany - to znaczy, że ma ono również formę webinarium (seminarium online).

Udział w webinarium możliwy jest przez platformę Webex.

Żeby wziąć udział w webinarium nie musisz mieć konta na Webex'ie ani ściągać aplikacji. Jednak posługiwanie się aplikacją na komputer lub urządzenia mobilne jest łatwiejsz i pewniejsze.

Udział w webinarium możliwy jest przy użyciu dowolnej przeglądarki internetowej.

Jeśli masz problemy z dołączeniem do webinarium zapoznaj się z instrukcją dołączania do spotkania Webex.

Jednak, udział w zarówno w seminarium, jak i w webinarium wymaga wcześniejsz rejestracji pod linkiem: https://tiny.pl/w42kf
Po rejestracji otrzymasz na podany wcześniej adres e-mail wszystkie niezbędne informacje umożliwiające dołączenie do webinarium.
 

Rejestracja

Chcemy żeby nasze seminaria były dostępne online, a ich zapis udostępniony za darmo, dlatego obowiązują nas przepisy o ochronie danych osobowych i przetwarzaniu wizerunku.

Z tego powodu rejestracja na seminarium zarówno w formie stacjonarnej i on-line jest obowiązkowa. 

Rejestracja na seminarium jest równoznaczna z akceptacją Regulaminu. 

Formularz rejestracji znajduje się pod linkiem: https://tiny.pl/w42kf

 

Referat połączony z prezentacją przedstawiony będzie w Laboratorium Akustyki Technicznej Katedry Mechaniki i Wibroakustyki na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Robotyki AGH. Referat przedstawi genezę powstania laboratorium, omówienie głównych stanowisk badawczych i przyrządów, prezentację wybranych wynalazków i wdrożeń oraz pokaz ciekawego zjawiska (niespodzianka). W trakcie pobytu w komorze pogłosowej zmierzona zostanie "cisza". Przewidziana jest także dyskusja w trakcie prezentacji.

Zespół Laboratorium Akustyki Technicznej Katedra Mechaniki i Wibroakustyki, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

dr hab. inż. Tadeusz Kamisiński, prof. AGH
dr inż. Adam Pilch
dr inż. Artur Flach
dr inż. Jarosław Rubacha
mgr inż. Aleksandra Chojak
mgr inż. Bartłomiej Chojnacki

 

więcej o Zespół Laboratorium Akustyki Technicznej Katedra Mechaniki i Wibroakustyki, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

„Wszelkie hałasy w obrębie Sanatorium są surowo wzbronione. Cisza obowiązuje w całym gmachu oraz na leżalniach. Podczas godzin ciszy chorzy, pozostający w gmachu zakładu, powinni znajdować się w swoich pokojach”. Czy sanatoria przybierają za sprawą dyscypliny i nadzoru, sformalizowanych w niezliczonych regulaminach, kształt instytucji, które Erving Goffman określił niegdyś mianem „totalnych”, a zatem tworzących „miejsce pobytu i pracy znacznej liczby osób znajdujących się w podobnej sytuacji, odciętych na jakiś czas od reszty społeczeństwa i prowadzących sformalizowany tryb życia”? Jakie miejsce zajmują w nich nakaz ciszy i obowiązek milczenia?

Sugestie bibliograficzne:

T. Mann, Czarodziejska góra, t. 1, rozdział: Rozmowy przy stole.

M. Foucault, Nadzorować i karać, rozdział: Kompozycja sił.

 

Nagranie

Nagranie

Streszczenie

Punktem wyjścia do rozważań i późniejszej dyskusji będzie uchwycenie znaczenia ciszy w mieście. Podejmiemy próbę zrozumienia, w jakich kontekstach pojawia się cisza w odniesieniu do miasta, z czym jest kojarzona – jako idea, jako zjawisko akustyczne, jako znak. Będziemy poruszać się między biegunami oaz spokoju i cmentarzy rozumianych nie tylko jako nekropolie, ale też martwe strefy wyludnionych kwartałów, opustoszałych placów zabaw, zamkniętych fabryk. Zastanowimy się nad miejską ciszą w kontekście retrotopii, solastalgii i technologicznego optymizmu. Potraktujemy ciszę jako dychotomię dźwięku. Dźwięk i jego brak będziemy doprecyzowywać w zależności od funkcji, jaką pełni, reakcji i efektów, jakie wywołuje. Pozwoli to nam na osadzenie naszych dociekań na tle postulatów, rekomendacji i decyzji prawno-politycznych kształtujących miejski pejzaż dźwiękowy. 

Sugestie bibliograficzne

• Almo Farina, Human Dimension of Soundscape: from Individuals to Society [w :] A. Farina, Soundscape Ecology. Principles, patterns, methods, applications, Springer 2014
• Robert Pheasant, Kirill Horoshenkov, Greg Watts, et al., The acoustic and visual factors influencing the construction of tranquil space in urban and rural environments tranquil spaces-quiet places?, „The Journal of the Acoustical Society of America” 123, 1446 (2008); doi: 10.1121/1.283173
• Michael Buser, Atmospheres of stillness in Bristol’s Bearpit,  „Environment & Planning D: Society & Space” Feb2017, Vol. 35 Issue 1, p126-145
• Leonardo Cardoso, The Politics of Noise Control in São Paulo, „Journal of Latin American Studies” Volume: 49 Issue 4 (2017) doi:10.1017/S0022216X16001978
• Aimilia Karapostoli,  Nefta-Eleftheria Votsi (2018) Urban soundscapes in the historic centre of Thessaloniki: sonic architecture and sonic identity, „Sound Studies”, 4:2, 162-177, DOI: 10.1080/20551940.2019.1582744
• Ricciarda Belgiojoso, The City is an Orchestra [w :], Constructing Urban Space with Sound and Music, Ashgate 2014
• Max Neuhaus Times Square, https://www.youtube.com/watch?v=kA-fihBFWBI
• Bill Fontana, “Landscape Sculpture with Foghorns”, 2021 - excerpt. https://vimeo.com/674986110
• Jan Lechoń, Stare miasto
• Fani Kostourou, Scoring a Terrain Vague
• jam, Szkice z ciszy

Justyna Anders-Morawska

Adiunkt na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego, członkini Interdyscyplinarnego Centrum Studiów Miejskich UŁ, w pracy naukowej zajmuje się problematyką audiosfery miejskiej z perspektywy możliwości jej kształtowania przez polityki publiczne. Obecnie realizuje projekt badawczy poświęcony tematyce wartości publicznej pejzażu dźwiękowego miast poprzemysłowych. W poprzednich latach badała procesy współrządzenia w miastach polskich o potencjale metropolitarnym. Członkini kolektywu redakcyjnego magazynu „Glissando”. 

Streszczenie

W tradycji kultury konfucjańskiej, mędrzec posiada „długie uszy”. Uszy te pozwalają mu słuchać „Wielkiego Dźwięku który nie brzmi - 大 音 希 声”. Czego zatem słuchali chińscy mędrcy? Jak słuchać czegoś, co nie brzmi? Czy można słuchać ciszy (czego się słucha w takim wypadku)? W ramach zastanawiania się nad powyższymi pytaniami, opowiem o filozoficznej, daoistycznej praktyce dźwiękowej, o koncertowaniu na instrumencie bez strun i o daoistycznej koncepcji muzyki (która z muzyką niewiele ma wspólnego). Przejdziemy też w naszej wędrówce ze starożytności do współczesności, by porozmawiać o koncepcjach i modelach słuchania, oraz o tym, jak nauczyć się słuchać „Wielkiego Dźwięku”. I o tym, jak umiejętność takiego słuchania może zmienić nas samych.

Sugerowana literatura

Rafal Mazur, Wielki Dźwięk nie brzmi, Daoistyczna praktyka dźwiękowa w kontekście wybranych nurtów współczesnej sztuki i filozofii, WUJ 2018 [publikacja w wolnym dostępie]

Rafał Mazur

Rafał Mazur w swojej działalności artystycznej łączy muzykę improwizowaną, nagrania terenowe, soundscape composition i instalacje dźwiękowe. W ramach projektu „Wielki Dźwięk nie brzmi” łączy aktywność dźwiękową z zagadnieniami poznawczymi. Współtwórca projektu „Audiosfera” w Domu Utopii – Międzynarodowym Centrum Empatii, gdzie m.in. prowadzi warsztaty słuchania. Pracuje nad autorskim projektem filozoficznym „Listening Philosophy” w którym stara się skonstruować ramy możliwego systemu myślowo-poznawczego wyprowadzonego ze sposobu funkcjonowania zmysłu słuchu i opisać cechy hipotetycznej kultury audiocentrycznej

Streszczenie

W wystąpieniu ukażę kontrastowe rozumienia ciszy jako z jednej strony niezbędnego warunku dobrostanu psychicznego a z drugiej - jako niepokojącego  zjawiska, które ten dobrostan zaburza. Przedstawię wczesny dyskurs higienistyczny o dźwiękach i ciszy, zaprezentuję obiegowe, prasowe sposoby myślenia o ciszy i nerwowości oraz zasygnalizuję wątki XIX-wiecznej neurastenii z perspektywy studiów nad dźwiękiem. Zastanowimy się nad codziennymi strategiami radzenia sobie z ciszą i dźwiękiem jako źródłami zaburzeń psychicznych w mieście przełomu XIX i XX wieku.

Marta Michalska

Badaczka dźwięków w przeszłości. Napisała doktorat pt. "Dźwięku, ludzie i nasłuchiwanie Warszawy na przełomie XIX i XX wieku. Wybrane elementy fonosfery miasta", w którym analizuje, w jaki sposób dźwięki wykorzystywane były, aby kształtować, definiować, podważać i zmieniać ramy codziennego życia w mieście. Interesuje się także praktyką badania przez sztukę, pracuje jako redaktorka i nauczycielka. 

Miejsce i czas

link do webinarium: https://tiny.pl/w42kf

Streszczenie

Obrazy są nieme. Obrazy nie mówią. Wygląda na to, że obraz jest ontycznie i semantycznie czymś  z u p e ł n i e   i n n y m  niż tekst. W związku z tym, jeśli chcemy cokolwiek istotnego na jego temat powiedzieć, to przynajmniej powinniśmy uwzględnić ten elementarny fakt o poważnych konsekwencjach epistemologicznych. Jeśli obrazy są  do   w i d z e n i a,  a do  c z y t a n i a  są teksty, to ta elementarna i nieredukowalna różnica powinna wyznaczać odmienność środków, przy pomocy których chcemy o nich rozprawiać. Powinna – ale czy rzeczywiście wyznacza?

Głusi - językowa obcość czy inność

Język dźwiękowy to społecznie legitymizowany atrybut komunikacji. Naturalność jego przyswajania i użytkowania przez osoby słyszące jest niekwestionowana. Dla osób niesłyszących konfrontacja z językiem dźwiękowym pomimo możliwości, jakie dają współczesne protezy słuchu bywa często bolesna i niesatysfakcjonująca. Dostępny zaś w swojej wizualnej postaci język migowy staje się wyrazistym narzędziem komunikacji. W ten sposób kreowany jest od lat stereotyp głuchoniemego jako fenomenu konstruowanego brakiem, obcego w językowym obszarze słyszących. Z drugiej strony  język migowy, znacząco polaryzujący językowe światy słyszących i niesłyszących, powoduje autoizolację osób Głuchych wobec środowiska słyszącego. 

Kim więc jesteśmy wobec siebie: słyszący i Głusi - Innymi czy Obcymi bez wspólnych przestrzeni do komunikacji? Czy też możemy się wzajemnie siebie uczyć w nurcie akceptacji, pluralizmu i integracji - tymi pytaniami chcę Państwa zaprosić do refleksji nad dialogiem świata „ciszy” i „dźwięku”.

Sugerowana bibliografia

• Głuchota a język (1994). Pod red. S. Grabiasa. Lublin: Wyd. UMCS.
• Goc A. (2022). Głusza. Warszawa: Wyd. Dowody na istnienie.
• https://youtu.be/yEmEWZyhAts

Helena Liwo

Doktor nauk społecznych w zakresie pedagogiki, adiunkt na Wydziale Studiów Edukacyjnych w Akademii Ateneum w Gdańsku. Swoje zainteresowania badawcze kieruje w stronę zagadnień  komunikacji językowej  i jej zaburzeń oraz sytuacji osób z niepełnosprawnością w kontekście dyskursu społecznego. Jest specjalistką w zakresie surdologopedii, czynnie zajmuje się terapią zaburzeń mowy w Specjalistycznym Ośrodku Diagnozy i Rehabilitacji Polskiego Związku Głuchych w Gdańsku.

Krajobrazy dźwiękowe Białegostoku. Soundwalking w jakościowych badaniach socjologicznych

Wystąpienie opiera się na pilotażu badania “Krajobrazy dźwiękowe Białegostoku”, zainspirowanego artystyczno-badawczą praktyką spaceru dźwiękowego (soundwalk). Pilotaż zrealizowany został w marcu 2022 roku przez socjologów Urszulę Abłażewicz-Górnicką, Macieja Białousa i Katarzynę Niziołek, związanych z Pracownią Sztuki Społecznej, we współpracy z muzykiem, autorem nagrań terenowych Marcinem Dymiterem, oraz przy udziale grupy studentów socjologii ze specjalizacji “Nowe praktyki kulturowe”, pod opieką Pawła Chyca. Polegał na przejściu przez Białystok, z centrum na peryferie miasta, w kierunku wyznaczonym przez wybrany losowo promień, zarejestrowaniu dźwięków na tej trasie in extenso oraz przeprowadzeniu obserwacji osadzonej w kategoriach ekologii akustycznej, skoncentrowanej na percepcji dźwiękowej uczestników. Do obserwacji wykorzystano wcześniej sporządzone dyspozycje oraz aplikację Hush City. Zgromadzony materiał pozwolił na wstępne sprawdzenie możliwości zastosowania spaceru dźwiękowego w jakościowych badaniach socjologicznych poprzez zestawienie wyników obserwacji w postaci notatek terenowych (analogowych i elektronicznych) z zapisem dźwiękowym oraz refleksję nad praktycznymi i kreatywnymi aspektami prowadzenia tego rodzaju badań.

​Pracownia Sztuki Społecznej

Pracownia Sztuki Społecznej jest otwartym i interdyscyplinarnym przedsięwzięciem o charakterze badawczym, edukacyjnym, kulturalnym i społecznym. Tworzą ją badacze i studenci z Instytutu Socjologii UwB, współpracujący z artystami, animatorami, edukatorami i innymi praktykami kultury, posługujący się w swojej pracy metodami badawczymi opartymi na sztuce

Katarzyna Niziołek

Doktor, badaczka i wykładowca w Instytucie Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku. Liderka Pracowni Sztuki Społecznej, której celem jest łączenie działalności artystycznej, naukowej i obywatelskiej. Od blisko 10 lat współtworzy partycypacyjne projekty teatralne (“Metoda ustawień narodowych”, “Modlitwa. Teatr powszechny”, “Bieżenki”, “Żywe torpedy”, “Walizka”) oraz rozwija metodologię badań socjologicznych opartych na teatrze (theatre-based research).

Urszula Abłażewicz-Górnicka

Doktor, socjolożka, adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku. Specjalizuje się w problematyce kapitału społecznego, zróżnicowania społecznego, socjologii muzyki i socjologii przestrzeni. Od 2018 roku członkini Pracowni Sztuki Społecznej działającej przy Instytucie Socjologii UwB.  

Maciej Białous

Doktor, adiunkt w Zakładzie Socjologii Kultury Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku. W pracy naukowej zajmuje się m.in. tematyką polityki kulturalnej oraz uczestnictwa w kulturze. Edukator kulturalny doświadczony w realizacji projektów lokalnych i ogólnopolskich.

Salome Voegelin

Salomé Voegelin is a writer, researcher, and practitioner, who works from the relational logic of sound to focus on the in-between and the liminal, where different disciplines meet in the contemporary crises of climate and public health, and where feminist, decolonial, and postanthropocentric demands can engender different and plural knowledge possibilities. She is engaged in the transversal and transdisciplinary potential of the sonic - to listen across disciplines and processes in order to develop a hybridisation of research where arts and humanities skills and methodologies can generate a contemporary response to climate, health and social emergencies. więcej o Salome Voegelin

Marcin Barski

Marcin Barski porusza się w estetyce ‘found sounds’ wyszukując i wykorzystując nagrania prywatne znalezione na kasetach magnetofonowych sprzedawanych na internetowych aukcjach i przede wszystkim na pchlich targach w różnych miastach w Polsce i zagranicą. Ideą działania jest zwrócenie uwagi na fenomen field recordingu, rozumianego nie jako działanie stricte artystyczne, a jako w pełni demokratyczna forma ekspresji i dokument wrażliwości. Nagrania zostały zrealizowane przez nieznanych twórców amatorów, i stanowią audialny dokument pewnej epoki.

Marcin Dymiter

Marcin Dymiter porusza się w kręgu elektroniki, field recordingu i muzyki improwizowanej. Tworzy instalacje dźwiękowe, słuchowiska, muzykę do filmów, spektakli teatralnych, wystaw i przestrzeni publicznych. Jest autorem projektu Field Notes, map dźwiękowych i edukacyjnego cyklu muzycznego Tracklista. Prowadzi warsztaty dźwiękowe oraz działania przybliżające ideę field recordingu. Gra w projektach: emiter, niski szum, ZEMITER, MAPA oraz innych, efemerycznych formacjach. więcej o Marcin Dymiter

Rafał Mazur

Rafał Mazur w swojej działalności artystycznej łączy muzykę improwizowaną, nagrania terenowe, soundscape composition i instalacje dźwiękowe. W ramach projektu „Wielki Dźwięk nie brzmi” łączy aktywność dźwiękową z zagadnieniami poznawczymi. Twórca projektu „Audiosfera” w Domu Utopii – Międzynarodowym Centrum Empatii, gdzie m.in. prowadzi warsztaty słuchania. Pracuje nad autorskim projektem filozoficznym „Listening Philosophy” w którym stara się skonstruować ramy możliwego systemu myślowo-poznawczego wyprowadzonego ze sposobu funkcjonowania zmysłu słuchu i opisać cechy hipotetycznej kultury audiocentrycznej

Łukasz Sochacki

Etnolog, doktor, motocyklista. Asystent w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ i wykładowca na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Autor książki Boska cząstka i inne mirakula (Kraków 2022) oraz redaktor książki Górlaszczyzna mniej znana. W poszukiwaniu lokalnych tradycji (Kraków 2020). Od krótkiego czasu zajmuje się się antropologią dźwięku. Pomysłodawca i inspicjent cyklu projektów Fonoteka etnograficzna. więcej o Łukasz Sochacki

Organizator:

Katedra Współczesnych Praktyk Kulturowych | Uniwersytet Jagielloński
prof. dr hab. Dariusz Czaja

Współorganizatorzy:

Dom Utopii - Międzynarodowe Centrum Empatii
dr Rafał Mazur

Instytut Pejzażu Dźwiękowego
Marcin Barski
Marcin Dymiter

Laboratorium Akustyki Technicznej | Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
dr hab. inż. Tadeusz Kamisiński, prof. AGH
dr inż. Adam Pilch
dr inż. Artur Flach
dr inż. Jarosław Rubacha
mgr inż. Aleksandra Chojak
mgr inż. Bartłomiej Chojnacki

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Oddział w Krakowie
dr Łukasz Sochacki (w imieniu Zarządu Oddziału)

Pracownia Audiosfery | Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
Studio Muzyki Elektroakustycznej | Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie 
prof. dr hab Marek Chołoniewski

fonoteka@uj.edu.pl